از حرف تا عمل پلاسکوی دوم پایتخت
ساعت ۲۰:۴۶ دقیقه روز سه‌شنبه ۱۰ تیرماه ۱۳۹۹ ، اولین پیام دریافتی از سوی شهروندان تهرانی مبنی بر وقوع انفجار و آتش‌سوزی در ساختمان کلینیک سینا اطهر تهران (خیابان شریعتی جنب خیابان ماهروزاده) در سامانه ۱۲۵ آتش‌نشانی شهرداری تهران ثبت می‌شود . خبر ناگوار و تلخ است . ۱۹ نفر کشته ناشی از انفجار کپسول‌های اکسیژن و آتش‌سوزی و خفگی !
خبرهای مرتبط با این حادثه از ابعاد مختلفی قابل تجزیه و تحلیل است . به نظر می‌رسد خبرهای متواتر در مورد هشدارهای داده شده به مالک یا مالکان ساختمان کلینیک سینا اطهر مبنی بر فقدان سطح کیفی قابل قبول ایمنی ساختمان است . اگر اخبار حادثه را مرور کنید ، ملاحظه خواهید کرد که از زبان تعدادی از مسئولان ۳ بار اخطار و از زبان تعداد دیگر از مسئولان ۴ بار اخطار ذکر شده که گویا به مسئولان ساختمان در سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۷ داده شده است . جمع‌بندی کلی اخبار در خصوص اخطارها و هشدارها ، همانند اخطارها و هشدارهای خیلی بیشتر به مالک و مغازه‌داران ساختمان پلاسکو ، نشان از آن دارد که این هشدارها کارگر نیفتاده و خطر بالقوه در ساختمان کلینیک سینا اطهر کماکان وجود داشته است که متاسفانه در شامگاه روز سه‌شنبه، منجر به رقم خوردن حادثه‌ای دردناک جان باختن تعدادی از پزشکان و کادر درمان و نیز تعدادی از بیماران و همراهان بیمار مستقر در طبقات فوقانی ساختمان کلینیک می‌شود .
پرواضح است که هشدارها و اخطارها به شکل کتبی بوده و بدیهی است که شمردن تعداد آنها و معلوم شدن ۳ بار اخطار و یا ۴ بار اخطار داده شده ، کار چندان مشکلی نیست . بنابراین پیشنهاد می‌شود اولا مشخص شود که اخطار چندباره بوده است ، شاید تعداد آنها بیشتر هم بوده باشد ، مانند ساختمان پلاسکو . در مرحله دوم ، اینکه سه بار یا ۴ بار اخطار داده شده ، چه مشکلی را حل می‌کند ؟ سوال این است ؛ اگر مالک و مسئول ساختمان ، به اخطارها توجه نکند چه باید کرد ؟ نباید کاری به کارش داشته باشیم ؟ وظیفه ما فقط هشدار دادن است ؟ مثلا اگر مامور انتظامی ، اخطار ایست بدهد و مجرم توقف نکند ، باید رهایش کند ؟ نباید کاری دیگر انجام دهد ؟ اگر همین‌گونه باشد که وضعیت مطلوبی نصیب‌مان نخواهد شد !
اما چنین نیست که فقط به متخلفان ساختمانی و قصورکنندگان از سطح ایمنی ساختمان صرفا هشدارهای متعدد داده شود و اگر اقدامی انجام ندادند ، امر رها شود ! . نه این چنین نیست . در تبصره بند ۱۴ ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها تاکید شده است که شهرداری (یا آتش‌نشانی) راسا با مراقبت ماموران خود اقدام به رفع خطر یا مزاحمت خواهد کرد و هزینه مصروف را به اضافه صدی پانزده خسارت از طرف دریافت خواهد کرد (بند و تبصره در انتهای این نوشتار آمده است) .
چرا این بند و تبصره قانونی اجرا نمی‌شود خود جای بحث دارد . متوجه محدودیت ، کمبود امکانات ، حمایت قضائی هستیم . از طرفی دیگر هم متوجه خدمت‌رسانی‌های شایسته کلینیک‌ها و حسن‌نیت مالکان آنها نیز هستیم ، اما اینجانب به عنوان محقق حوزه مخاطرات و مدیریت ریسک و بحران ، بر اساس مشاهدات و بررسی های خود ، اعتقاد دارد ، هرجا ما سیاست تساهل و عدول از ضوابط و مقررات را پیشه کرده‌ایم، بیشترین خسارت‌ها و تلفات را تجربه کرده‌ایم و هرجا سختگیری و بر اجرای مقررات پافشاری کرده‌ایم، آثار مثبت آن را به وضوح دیده‌ایم .
"ضرورت دارد ، ساختمان‌ها و اماکن مهم مانند بیمارستان‌ها ، کلینیک‌ها ، مدارس ، مراکز تجاری و به ویژه و اختصاصا بازار تهران ، ساختمان‌های بلندمرتبه و اماکن با تجمع جمعیتی بالا و ... در یک طرح جدی و معین مورد ارزیابی‌های سریع ایمنی در برابر سوانح و حوادث قرار گیرند ." در بسیاری از موارد با اقدامات ساده می‌توان جلوی خسارت و تلفات جدی را گرفت . امید است که سرنوشت حادثه "سینا اطهر" ، همانند "پلاسکو" نشود که گزارش‌های کارشناسی و بسیار دقیق آن هم در حد قفسه‌های کتابخانه‌ها ماندند و موجب حرکت چشمگیر در ارتقاء سطح ایمنی اماکن مهم نشدند .
علی بیت‌اللهی - رییس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه ، مسکن و شهرسازی
