بازآفرینی شهری در چارچوب بازآفرینی ایده‌ی ایران

به گزارش پرتال بازآفرینی شهری ، مساله اصلی ایران بازآفرینی ایده‌ی ایران است . کشور ما با سه پروژه‌ی تاریخی نیمه‌تمام شامل صنعتی‌شدن نیمه‌تمام ، مدرنیته‌ی نیمه‌تمام و مشروطه نیمه‌تمام دست‌وپنجه نرم می‌کند که در یک چارچوب کلی‌تر باید سامان یابند و آن ایده‌ی ایران است .

با این رویکرد ، زمانی که آقای دکتر حناچی شهردار محترم تهران و سازمان نوسازی تهران برای داوری پروژه‌ی بازآفرینی کارخانه‌ی سیمان ری از من دعوت به‌عمل آوردند با کمال اشتیاق و افتخار پذیرفتم . به گمان این قلم بازآفرینی بر سه اصل استوار است :

۱ - برقراری ارتباط با گذشته و احتراز از انقطاع تاریخی که موجب تعلیق می‌گردد .

۲ - شناخت ظرفیت‌های جغرافیای انسانی و طبیعی مکان ، که امکان دسترسی به منابع زیستی و سازگاری با محیط را فراهم می‌آورند .  

۳ - نگاه به‌آینده که موجب بالندگی ، رشد و توسعه می‌شود .

با توجه به این‌ که کارخانه سیمان ری نماد یک دوره‌ی تحول تاریخی از صنعتی‌شدن نیمه‌تمام این سرزمین است ، امکان کاربست تمام اصول بازآفرینی در وسیع‌ترین مفهوم آن در آن فراهم است . بی‌گمان اجرای درست این پروژه به عنوان یک نمونه می‌توان سرمشقی برای بازآفرینی گسترده در شهرهای ایران باشد و مردم حس واقعی‌تری از مفهوم بازآفرینی شهری در عمل پیدا کنند .  

کارخانه سیمان ری به عنوان میراث صنعتی ، در فهرست آثار ملی ثبت شده‌ است . محدودیت‌هایی که این ثبت برای بازآفرینی آن فراهم می‌آورد ، هر چند ، همچنان‌ که از عنوان آن بر می‌آید ، محدودیت است . ولی ، در عینِ حال راهنمای عمل هم نیز هست . تا طراح از مجرای درست بیرون نرود و به اصل عدم انقطاع تاریخی پایبند باشد .

خوشبختانه از مسابقه طرح بازآفرینی کارخانه سیمان ری استقبال خوبی به عمل آمده بود و ۵۰ طرح در آن شرکت کردند . با قاطعیت می‌توان گفت که همه‌ی طرح‌های شرکت کرده در مسابقه ارزشمند بودند . با این وجود ، ماهیت مسابقه حکم می‌کند که در نهایت ، برنده‌ای داشته باشد و نفرهای دوم و سوم نیز تعیین شوند . بی‌گمان مسابقه مؤثرترین ، کم‌هزینه‌ترین و سودمندترین راه برای دستیابی به ایده‌های خلاق و با ارزش است که امید به تکرار آن در سایر طرح‌های مهم است .

طرح برنده از آن‌جا که ظرفیت‌های محیطی اعم از طبیعی و انسانی را به‌خوبی مطالعه کرده‌ بود ، در ضمن این‌که در صدد بود که هم‌چنان مفهوم پیش‌تازی صنعتی این اثر حفظ شود . لیکن ، اگر در نوبت پیشین ، نوع صنعتی‌شدن اجرا شده با بستر کشاورزی و فرهنگ تولید محل سازگار نبود ، این‌بار طرح بر بازگشت به طبیعت ، حفظ محیط زیست و کشاورزی مدرن که هم با بستر تاریخی محل و هم با محیط به شدت‌ شهری‌شده شهر ری تجانس دارد ، تاکید داشت .

توجه به استارت‌‌آپ ها و خلق محیطی برای رشد و توسعه‌ی آنها در محیط اجتماعی جوان و بالنده تهران و ری و فراهم‌آوردن بستری برای تحول منطقه ری و شهر منطقه تهران نکته برجسته دیگر این طرح بود . توجه به مردم در دو سطح محلی و شهری و هم‌چنین محله‌محوری و کمک به ارتقا کیفیت محیطی در منطقه‌ی بسیار پرتراکم ری از نکات برجسته دیگری بودند که مورد توجه داوران قرار گرفتند . به هر روی ، امیدوارم که شهرداری موفق به برداشتن گام‌های بعدی در تهیه طرح اجرایی و اجرای این پروژه‌ی عظیم با همکاری بخش خصوصی خلاق شود .

 

عباس آخوندی - شهریور ماه ۱۳۹۹