ضرورت بازتعریف جایگاه ارزش معماری در ساخت و ساز
به بهانه سوم اردیبهشت روز معمار ، بازتعریف جایگاه ارزش معماری در ساخت و ساز ضروری است . جوهر اصلی معماری ، فضاست . فضا در معماری ، عنصری است که انسان را از عوامل طبیعی محافظت می‌کند و تمامی فعالیت‌های فردی و اجتماعی فرد را در بر می‌گیرد . در فضای معماری انسان زندگی می‌کند و وظیفه خلق فضا را معمار به عهده دارد .
وظیفه ای بس خطیر که معمار باید ضوابط معماری را رعایت کند و همچنین باید احترام به حقوق شهروندی هر فرد را در نظر داشته باشد. از سویی دیگر ، دعوت به نکوداشت و مراعات اخلاق و التزام پایدار به اصول اخلاقی در حرفه مهندسی ، به ویژه معماری ، همواره قابل توجه بوده است . معماری در آیینه فرهنگ معناگرا ، نوعی تجربه خلق است و در این تجربه باید معرفت به اخلاق مداری حاصل شود .
باید به یاد داشت اخلاق معماری ، رُکن اصلی ارتقای کارآمدی نظام مهندسی است . در سیاست‌های کلان مهندسی کشور نیز بجاست که بسترسازی لازم برای گسترش مبانی اخلاقی و همچنین تأمین سلامت ، ایمنی و آسایش بهره برداران به عنوان هدف اصلی اخلاق مهندسی مورد توجه قرار گیرد . امروزه زندگی در شهرهای بزرگ با مشکلات و بحران‌های زیست محیطی و اجتماعی بسیاری روبه‌روست که در این میان ساخت‌وساز و مهندسیِ آن نیز مسأله‌ای قابل توجه است .
و در این میان مساله «معماری» موضوعی است ارزشمند که مسئولیت معماران نیز در آن کاملا مشهود است . چرا که معماری فرصتی برای شناخت انسان از محیط پیرامونی خود بوده است و معماران آفرینندگان مکان‌هایی برای رفع نیاز مردم بوده‌اند که البته این آفرینش بر پایه اندیشه و باور بوده است . بنابراین در چارچوب تأمین فضای مورد نیاز برای آسایش بشر ، معماری کیفیتی فضایی است که تأمین نیازهای روحی و روانی آدمی را نیز بر عهده دارد . از سویی دیگر باید باور داشت که در ساخت و ساز و معماری و شهرسازی ، ساختمان و بنایی می‌تواند ماندگار باشد که بر پایه اخلاق بنا شود .
اما آیا قوانین در احقاق حقوق معماران به عنوان خالق فضای معماری از یک سو و به عنوان عضوی از جامعه شهروندی از سوی دیگر ، کارآیی لازم را داشته اند؟ به نظر می‌رسد اگر چه در قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان بر ترویج اصول معماری و رشد آگاهی مردم جامعه نسبت به آن تأکید شده است اما نکاتی مغفول نیزدر قوانین و آیین‌نامه‌ها و مباحث مقررات ملی ساختمان وجود دارد که توجه به آن توسط مسئولان مربوطه ضروری است .
از جمله توجه به حقوق مهندسان در رشته‌های مختلف مثل معماری و مسئولیتی که قانونگذار متوجه معمار نموده است که متأسفانه ارزش گذاری به نحو شایسته برای آن انجام نمی‌شود . این در حالی است که ناهماهنگی ایجاد شده را می‌توان در ماده ۱۱۷ آیین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان بررسی کرد. توجه به بحث شرح خدمات یا شرح وظایف مهندسان از جمله معماران مسأله مهم دیگری است که می‌تواند در احقاق حقوق جامعه مهندسی مؤثر باشد .
امید که بتوان بازتعریف شایسته ای از جایگاه ارزشی معماری در جامعه صورت داد . روز معمار مبارک .
طاهره نصر - عضو شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور
