اولویت توجه به امور اجتماعی در تهیه طرح‌های توسعه‌شهری و طرح‌های حمل‌و‌نقلی
به گزارش پرتال بازآفرینی شهری ، رییس پژوهشکده شهرسازی و معماری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی بخشی از پروژه‌های مرکز تحقیقات راه ، مسکن و شهرسازی را در تبیین جایگاه امور اجتماعی در تهیه طرح‌های شهری و همچنین حمل و نقلی اعلام کرد و بر ضرورت توجه به امور اجتماعی در تهیه طرح های شهری و همچنین طرح‌های حمل و نقلی تاکید کرد .
غزال راهب با اشاره به اینکه در پژوهشکده ، بخشی تحت‌عنوان مطالعات اجتماعی در توسعه پایدار وجود دارد که به مطالعه اثرات اجتماعی در رابطه با طرح‌های توسعه و عمران می‌پردازد ، گفت : در پژوهشکده همگام با موضوعات کالبدی ، جنبه‌های اجتماعی و تحلیل‌های جمعیتی در طرح‌های توسعه و عمران شهری و همچنین حمل‌و‌نقلی ، مورد بررسی قرار می‌گیرد .
عضو هیات‌علمی مرکز تحقیقات راه ، مسکن و شهرسازی یکی از موضوعاتی را که در سال‌های اخیر روی آن کار شده است را بررسی امر اجتماعی در طرح‌های توسعه شهری و حمل‌و‌نقلی عنوان کرد و افزود : سال‌هاست نقدهای فراوانی به دلیل نوع نگاه کالبدی و نگاه فنی صرف به تهیه طرح‌های شهری و طرح‌های حمل و نقلی وجود دارد که بخشی از این نقدها به دلیل مغفول ماندن ابعاد اجتماعی بوده است .
انتقاد از عدم‌توجه به امور اجتماعی در تهیه طرح‌های توسعه شهری و طرح‌های حمل و نقلی
راهب ضمن تاکید بر اینکه امر اجتماعی در تهیه طرح‌های توسعه شهری و طرح‌های حمل و نقلی جایگاه مناسبی نداشته است ، توضیح داد : شاهد هستیم وقتی صبحت از ابعاد اجتماعی می‌شود تنها موارد جمعیت‌شناسی مدنظر قرار می‌گیرد و در موارد جمیعت‌شناسی نیز همواره نگاه آماری حاکم بوده و تحلیل‌های عمیق جایگاهی نداشته است . تحلیل ویژگی‌های رویکرد طراحی‌شهری و حمل‌و‌نقل نیازمند یک بررسی دقیق و همه‌جانبه بوده و هست . اینکه تصور می‌شود اصطلاح امر اجتماعی به ظاهر دلالت‌های روشنی دارد و موضوع شناخته‌شده‌ای است در حالیکه چنین نیست از جمله مواردی بوده که در مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی روی آن مطالعه شد .
رییس پژوهشکده شهرسازی و معماری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ادامه داد : در مطالعات مختلفی که در قالب پروژه تعریف شدند ، تلاش شد تا جایگاه امر اجتماعی در رابطه با طرح‌های توسعه و عمران همچنین طرح های حمل و نقلی مورد توجه قرار بگیرد . بدین‌معنا ، مواردی از جمله اینکه دست‌اندرکاران و برنامه‌ریزان شهری به چه مطالبی در خصوص امور اجتماعی باید توجه کنند، چگونه می‌توان امر اجتماعی را به پدیده‌های روشن و قابل استفاده‌ای در طرح‌های حمل و نقلی و طراحی شهری تبدیل کرد و چه رابطه‌ای بین آنها برقرار است، همچنین امر اجتماعی در وظایف هریک از سازمان های تابعه وزارت راه و شهرسازی چگونه تعریف می‌شود، پژوهشی بود که در مرکز تحقیقات انجام شد و تلاش شد تا به روش اسنادی و مصاحبه‌ای به این سوالات بنیادین پاسخ داده شود.
به گفته راهب ، پیرو پژوهش انجام شده در مرکز در خصوص تبیین جایگاه امر اجتماعی در رابطه با طرح‌های توسعه و عمران و طرح های حمل و نقلی، پروژه‌های متعددی در حوزه اجتماعی تعریف و کار شد .
پروژه‌های تبیین جایگاه امور اجتماعی در تهیه طرح‌های شهری
وی اعلام کرد : ارزیابی اثرات اجتماعی افزایش تراکم ساختمانی در شهر تهران ، طراحی بافت تاریخی مازندران و متناسب کردن آن با شرایط زندگی امروزی در ابعاد اجتماعی ، علل تصادفات جاده ای از نقطه نظر مسائل فرهنگی و روان شناختی در استان سیستان و بلوچستان به روش میدانی و در نهایت مطالعه وضعیت تعلق اجتماعی و مکانی ساکنان واحدهای مسکونی مهر در شهر پرند به عنوان نمونه بخشی از پروژه هایی بودند که در قالب تبیین جایگاه امور اجتماعی در رابطه با طرح های توسعه و عمران شهری و طرح های حمل و نقلی مطالعه آنها آغاز شد و به عنوان پروژه های مستقل مورد ارزیابی قرار گرفت .
ابزار تراکم ساختمانی و غفلت از ابعاد گسترده توسعه شهرها
راهب در ادامه در تشریح ویژگی‌های مطالعه پروژه افزایش تراکم ساختمانی در شهر تهران که به منظور تبیین جایگاه امور اجتماعی در طرح‌های توسعه و عمران شهری توسط مرکز تحقیقات راه ، مسکن و شهرسازی انجام شده است ، توضیح داد : برنامه‌های خودکفایی و درآمدهای شهرداری‌ها باعث شد که ابزار تراکم ساختمانی به عنوان یک ابزار در سیاست‌های مسکن و توسعه شهری باشد . بدین‌معنا اگرچه اجرای سیاست‌های فروش تراکم ، درآمدزایی داشت و نکاتی از دید کالبدی همچون نظریه شهر عمودی ، شهر فشرده ، توجیه اقتصادی زیرساخت‌ها و تجهیزات و حفظ اراضی کشاورزی داشت که از جمله دلایل توجیهی آنها به شمار می‌رفت ، اما غفلت از ابعاد گسترده توسعه شهر و عدم یکپارچگی به مسائل مسکن و توسعه شهر ، سبب شد که از دید اجتماعی اثرات این موضوع، مغفول بماند .
وی افزود : لایه‌های پنهان اجتماعی و فرهنگی فشردگی جمعیتی و اثراتی که بر حیات اجتماعی شهر تهران به جای گذاشته مورد توجه قرار نگرفت که در پروژه مطالعاتی این موضوع مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت . این مطالعه ، مبتنی بر تحلیل ثانویه اطلاعاتی بود که در سطح شهر تهران در سال ۹۰ توسط شهرداری جمع‌آوری شده بود و داده‌های آن مبتنی بر اطلاعات جمع‌آوری شده‌ای بود که در دو پروژه بزرگ میدانی سرمایه اجتماعی و سنجش عدالت در شهر تهران با نمونه آماری ۵۰۰۰ نفر انجام شد و اثرات اجتماعی افزایش تراکم ساختمانی مورد بررسی قرار گرفت .
رییس پژوهشکده شهرسازی و معماری در تشریح پروژه اصول طراحی بافت تاریخی مازندران نیز اعلام کرد : در این طرح تلاش شد تا وجه کالبدی با بُعد اجتماعی قرابت پیدا کند و ارتباط آنها مورد بررسی قرار بگیرد . این مطالعه در شهر ساری نشان داد که در مرکز شهر بناهایی قدیمی واجد ارزشی وجود دارد که برخی نیز دارای ارزش تاریخی هستند . اما عدم هماهنگی ضوابط قانونی و الزام‌های مدیریت شهری، عدم توازن ظرفیت‌های عمومی و نیازهای اجتماعی - اقتصادی و همچنین عدم تجانس سیاست‌های عمومی و اقدامات خصوصی که اتفاق می‌افتد منجر به این شده که دشواری در حفظ و احیای این شهر را شاهد باشیم .
باززنده‌سازی و پایدارسازی هویت تاریخی شهر ساری
راهب ادامه داد : این پژوهش در پی پاسخ به این سوال طرح شد که چه راهبردهای مشارکت اجتماعی در احیای بافت تاریخی می‌توان مورد توجه قرار داد و با استفاده از سرمایه اجتماعی و مشارکت مردمی ، در روند باززنده سازی و پایدارسازی هویت تاریخی شهر تسهیل ایجاد کرد . این پروژه ، پروژه‌ای بود که با همکاری اداره کل راه و شهرسازی استان مازندران در سال های گذشته انجام شد و به نتیجه رسید .
وی از دیگر پروژه‌های مرکز تحقیقات را در خصوص امور اجتماعی ، مطالعه وضعیت تعلق اجتماعی و مکانی ساکنان مسکن مهر شهر پرند عنوان کرد و توضیح داد : در این مطالعه تلاش شد تا میزان تعلق ساکنان به فضای اجتماعی و منازلی که به عنوان واحدهای مسکونی مهر به آنها واگذار شده است، ارزیابی شود . در این پروژه ، نحوه تعامل شهروندان با فضای کالبدی موردتوجه قرار گرفت و پاسخ به این سوال نیز مدنظر قرار گرفت که میزان تعلق اجتماعی و فرهنگی ساکنان به محله و فضاهای شهری آنها چگونه است و چه راهکارهایی را می‌توان برای بهبود وضعیت پیشنهاد داد. در این پژوهش از شیوه پیمایش و پرسشنامه استفاده شد .
به گفته راهب ، پیمایش روی ۴۰۰ نفر از ساکنان شهر جدید پرند انجام شد که نتایج مطالعه نشان داد که زنان حس تعلق بیشتری نسبت به مردان در محله خود دارند . در مجموع مطالعه نشان داد که میزان تعلق اجتماعی ساکنان به محلات کمی بیش از متوسط است و در حد مطلوب قرار ندارد . روابط اجتماعی و کیفی بین ساکنان نیز نشان می‌داد که افراد با وجود آنکه زمان زیادی از سکونت‌شان در کنار هم نمی‌گذرد و هرکدام از مناطق مختلف کشور به این منطقه آمده‌اند اما تمایل به نزدیکی به هم وجود دارد و این موضوع در بین زنان بیشتر است . در این مطالعه تلاش شد تا با استفاده از نظرات ساکنان و وضیعت تعلق اجتماعی آنها و با توجه به ظرفیت‌های کالبدی موجود ، راهکارهایی برای بهبود وضعیت ارایه بشود .