اصول برنامه‌ریزی پایدار برای شهرهای جدید
هبیتات یا سازمان بین‌المللی اسکان بشر ، از کشورهای جهان به‌منظور توسعه روش‌های برنامه‌ریزی شهری و سیستم‌هایی که برای رسیدگی به چالش‌های شهرنشینی فعلی مانند رشد جمعیت ، گسترش شهرها ، فقر ، نابرابری ، آلودگی و همچنین تنوع زیستی شهری، تحرک شهری و انرژی حمایت می‌کند .
در دهه‌های اخیر ، چشم‌انداز شهرها به‌طور قابل‌توجهی به دلیل رشد سریع جمعیت شهری تغییر کرده است . یکی از ویژگی‌های عمده شهرهای در حال رشد سریع ، گسترش بی حد و حساب آن‌ها است که از نتایج آن اشغال بخش وسیعی از زمین است. این اشغال زمین خود معمولا دارای پیامدها و مشکلات جدی از جمله ، ناکارآمدشدن کاربری زمین ، وابستگی بیش از حد به خودرو ، تراکم کم و تفکیک و جدایی زیاد کاربری‌ها از یکدیگر است . از طرفی همگام با استفاده از حدس و گمان‌هایی که در خصوص استفاده بهینه از کاربری اراضی موجود است ، مدل‌ها و نظریه‌های فعلی رشد شهرها به تکه‌تکه‌شدن شهرها و ناکارآمدی آن‌ها و از دست رفتن مفهوم بهینه شهرهای جدید انجامیده است .
شهرهای جدید آینده باید یک نوع متفاوت از ساختار و فضای شهری را ارائه کنند . این شهرها باید جایی باشند که در آن زندگی شهری به بهترین وصف در جریان بوده و بسیاری از مشکلات شهرنشینی فعلی و رایج در آن وجود نداشته باشد .
سازمان بین المللی اسکان بشر در همین راستا ، رویکردی مناسب و مطلوب را پیشنهاد می‌دهد که در یک جمع‌بندی ، با هدف تصحیح نظریه‌های برنامه‌ریزی موجود و رایج منجر به دستیابی به برنامه‌ریزی شهری پایدار برای کمک به ایجاد یک رابطه جدید و پایدار بین ساکنان و فضاهای شهری از یک طرف و افزایش ارزش زمین و کاربری اراضی از طرف دیگر در شهرهای جدید خواهد شد . این رویکرد کاربردی بر پنج اصل اساسی استوار است که سه ویژگی کلیدی محله و شهر جدید پایدار را به نحو مطلوبی حمایت می‌کند . آن سه ویژگی عبارتند از: فشردگی ، یکپارچگی و به‌هم‌پیوستگی .
اما پنج اصل برنامه‌ریزی پایدار بدین شرح است : یکم ؛ فضای مناسب برای خیابان‌ها و شبکه کار آمد معابر . شبکه دسترسی باید حداقل ۳۰ درصد از زمین و حداقل برای هر کیلومتر مربع، ۱۸ کیلومتر طول شبکه معابر را اشغال کند .
دوم ؛ تراکم بالا . حداقل ۱۵ هزار نفر در هر کیلومترمربع یا ۱۵۰ نفر در هر هکتار .
سوم ؛ کاربری مختلط ؛ اختصاص حداقل ۴۰ درصد از فضای هر طبقه ساختمانی برای استفاده اقتصادی در هر محله .
چهارم ؛ اختلاط اجتماعی و در دسترس بودن خانه در محدوده قیمت‌های مختلف برای خرید و اجاره با توجه به درآمدهای مختلف طبقات اجتماعی ساکن در هر محله . ۲۰ تا ۵۰ درصد از مساحت مناطق مسکونی باید برای خانه‌های کم‌هزینه اختصاص داده شده باشد و هر نوع تصرف نباید بیش از ۵۰ درصد از کل سطح اشغال باشد .
پنجم ؛ کاربری‌های اختصاصی محدودشده ؛ بلوک‌های تک‌عملکردی در هر محله باید محدود شکل بگیرند . به‌عبارت دقیق‌تر ، بلوک‌های تک‌عملکردی باید کمتر از ۱۰ درصد از مساحت هر محله را پوشش دهند .
پنج اصل ترویج‌شده توسط هبیتات به‌معنای ترویج توسعه پایدار شهری با ایجاد محله‌های قابل زندگی و کارآمد است . شهرهای جدید پایدار ، شهرهایی مرفه ، راحت ، قابل زندگی و سالم هستند . بنابراین یک شهر جدید پایدار باید ویژگی‌های کلیدی نظیر سرزندگی خیابانی پر جنب و جوش ، قابلیت پیاده‌روی و استطاعت مالی را دارا باشند .
مهران رفیعی - دانش‌آموخته دکتری شهرسازی و پژوهشگر
