روز جهانی موزه و میراث فرهنگی ؛ فرصتی برای بازبینی ارزشهای فرهنگی در شهرها
هجدهمین روز از ماه مِی(۲۹ اردیبهشت) ، همه ساله بهانه‌ای است برای یادآوری ارزشهای میراث فرهنگی ملی و نقش آن در معماری و شهرسازی کشور و حتی زندگی شهری . ارزشهایی که بخشی از آن در موزهها برای عموم قابل مشاهده است ، بخشی در طبیعت و بخشی در بافت‌های تاریخی ما با وجود بیتوجهیهایی همچنان باقیمانده و بخشهایی دیگر تحت عنوان میراث معنوی در زیر پوست زندگی شهری همچنان قابل‌ملاحظه است ، هرچند بسیاری از این نوع میراث در آداب و رسوم مردمان شهرهای کوچک‌تر، عیانتر باقیمانده است .
موزهها، آینه بازتاب بسیاری از این آداب و رسوم و ارزشهای باقیمانده در قالب آثاری متنوع هستند که با پژوهش ، گردآوری و نمایش این آثار ، انسان درگیر زندگی مدرن را که دچار نسیان شده با ریشههای خود پیوندِ دوباره میدهد . موزه ، بستر استمرار تاریخ است و برای امروز شهرها نیز عملکردی منحصر به فرد دارد ؛ موزهها پویایی و حیات را به واسطه جذب مراجعان متنوع به شهرها هدیه میکنند و در رونق صنعت گردشگری نیز سهم بسزایی دارند . "ایکوم" به‌عنوان بزرگترین خانواده جهانی موزه‌شناسان و سازمان‌هایی که به نحوی با تعریف موزه در ارتباط هستند از سال ۱۹۴۶ با ارائه خدمات به اعضای کمیته موزه‌های سراسر جهان ، آنان را در زمینه حفظ و حراست از گنجینه‌های ملی و تبادل تاریخ و فرهنگشان یاری رسانده است .
در ایران بیش از نیم قرن از تشکیل کمیته ملی موزه‌های ایران(ایکوم) می‌گذرد. در بهمن ماه ۱۳۲۸ برابر با ۱۹۵۰ میلادی ، کمیسیون ملی یونسکو در ایران به منظور بهبود و توسعه موزه‌های کشور و ایجاد ارتباط بین موزه‌های ایران با موزه‌های سایر کشورهای جهان ، استفاده از آخرین مطالعات و تحقیقات مربوط به موزه و جلب توجه عامه مردم به موزهها و نقش آن در تعلیم و تربیت کمیته تخصصی موزه‌های ایران را با حضور کارشناسان ، صاحب‌نظران آثار تاریخی ، موزه‌داران ، مدیران موزهها و نمایندگان نهادهای ذی‌ربط تشکیل داد . در سالهای اخیر به موازات فعالیتها در قالب ایکوم ، مجموعه‌داری نیز بسیار رونق گرفته که ارزش آن‌ها نیز در رونق حیات شهری غیرقابل انکار است . گذشته از نقش مجموعه داری در پاسداشت میراث فرهنگی و مشاهیر مذهبی و فرهنگی تاریخ معاصر ، آن‌ها نقش قابل‌توجهی در بالا بردن سطح فرهنگ اهداء و وقف مجموعه‌های فرهنگی به موزهها دارند .
علاوه بر موزه ، بافت‌های تاریخی شهرها ، خود موزه‌ای زنده‌اند و با وجودی که درگیر دست‌اندازی شده‌اند همچنان منبع ارزشهای فرهنگی و میزبان میراث ملموس و ناملموس این سرزمین هستند . بافت تاریخی مجموعهای متشکل از بناهای ارزشمند ، فضاهای شهری هم‌پیوند ، سبک زندگی متناسب ، خاطرات جمعی ارزشمند و ... است که برخوردی درخور را میطلبد . رویکرد مواجهه با بافت‌های تاریخی شهرها امروزه به جای حفاظت صرف ، بازگرداندن زندگی و پویایی با محوریت سبک زندگی بومی راه‌حلی مانا برای صیانت از میراث فرهنگی است که تاکید بر میراث مادی و معنوی را توامان دارد .
در مجموع توجه به عناصر طبیعی ارزشمند در این سرزمین که بیشمارند ، آداب و رسوم و صنایع دستی بسیار متنوع ، ساختمانهای واجد ارزش و بافت‌های تاریخی برآمده از بوم و اقلیم که تنوعی کمنظیر در پهنه یک سرزمین ایجاد کرده‌اند ، همگی ظرفیتهایی برای توسعه‌اند که با پیوند به زندگی امروز، بدون تردید فردایی بهتر برای نسلهای بعد و جهانیان خلق خواهند کرد .
کشوری همچون ایران با سابقه تاریخی درخشان ، خود میراثی فرهنگی برای جهانیان است؛ با امید حفظ و احیای این ارزشها .
فرزانه صادق مالواجرد - دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران و معاون وزیر راه و شهرسازی
