ده چالش پیشِ رو در نظام شهرسازی استان اصفهان
در برخی محلات پایلوت شهر اصفهان به ازای هر ۱۰۰ کودک بیش از ۱۰۰ سالمند وجود دارد . که با کاهش سهم جمعیت فعال شهری از یک طرف شاهد کاهش درآمدهای شهری و از طرف دیگر شاهد افزایش هزینه‌های ناشی از بازنشستگی و تأمین نیازهای سالمندان خواهیم بود .
به گزارش پرتال بازآفرینی شهری ، رئیس اداره طرح‌های توسعه شهری و معماری راه و شهرسازی استان اصفهان ضمن تشریح ده چالش پیشِ رو در نظام شهرسازی استان ، راهکارهای برون رفت از آن را مطرح کرد .
استان اصفهان با دارا بودن ۱۰۹ شهر از بزرگ‌ترین نظام سکونتگاه شهری در بین استان‌های کشور برخوردار است . شهرهای استان به دلیل قرارگیری در منطقه کویری ، سابقه زیست و سکونت ، وجود محدودیت‌های محیطی همچنین تأثیرپذیری از مسائل کلان در سطح ملی با مسائل فراوانی در ابعاد محیطی ، اجتماعی ، اقتصادی و مدیریت شهری روبرو هستند .
علی هنردان رئیس اداره طرح‌های توسعه شهری و معماری راه و شهرسازی استان اصفهان با تشریح ده چالش پیشِ رو در نظام شهرسازی این استان اذعان داشت : شهری شدن نظام سکونتگاهی استان اولین چالش پیش رو محسوب می شود در این استان تحولات در حوزه ترکیب جمعیتی مناطق شهری و روستایی طی (سال‌های ۹۰ تا ۹۵) قابل توجه است به‌گونه‌ای که نرخ رشد در مناطق شهری ۱.۵۸ درصد و در مناطق روستایی ۲.۶۸- درصد است و امروزه نسبت شهرنشینی در استان به ۸۸ درصد رسیده است . از طرفی فرآیند شهری شدن استان با پدیده حرکت از سمت شهرهای کوچک به سمت شهرهای بزرگ ادامه دارد . علاوه بر این ما همچنان شاهد تبدیل روستاها به شهر هستیم که این موضوع نیز فرآیند شهری شدن را تشدید می‌کند .
وی مهم‌ترین مسائل ایجادشده در چالش شهری شدن استان را برهم خوردن تعادل نظام سلسله‌مراتب سکونتگاهی و توزیع متناسب جمعیت در پهنه سرزمینی استان، کاهش تولیدات کشاورزی ، افزایش قیمت اراضی شهری ، تخریب و تغییر کاربری اراضی کشاورزی حاشیه شهرهای بزرگ ، بروز پدیده مهاجرت ، حاشیه‌نشینی ، ناهنجاری‌های اجتماعی ، ترافیک ، آلودگی هوا و اقتصاد غیررسمی بیان کرد .
اصفهانی شدن شهرها و روستاهای اطراف منطقه کلان‌شهری اصفهان
رئیس اداره طرح‌های توسعه شهری و معماری راه و شهرسازی استان گفت : پدیده اصفهانی شدن نقاط سکونتگاهی مجاور کلان‌شهر اصفهان هرچند از اثرات مثبتی همچون مدیریت منسجم شهری و بهبود وضعیت خدمات‌رسانی برخوردار است اما یکی از چالش‌های مهم شهرسازی استان محسوب می شود . چرا که با الحاق این نقاط به شهر اصفهان شاهد گسترش حاشیه‌نشینی ، اسکان غیررسمی و بد مسکنی خواهیم بود .
پیر شدن جامعه شهری استان
وی با بیان اینکه جمعیت استان اصفهان ازنظر ترکیب سنی با افزایش سهم سالمندان به سمت پیر شدن حرکت می‌کند و نسبت آن از متوسط کشور بیشتر است . اذعان داشت : در برخی محلات پایلوت شهر اصفهان به ازای هر ۱۰۰ کودک بیش از ۱۰۰ سالمند وجود دارد . که با کاهش سهم جمعیت فعال شهری از یک طرف شاهد کاهش درآمدهای شهری و از طرف دیگر شاهد افزایش هزینه‌های ناشی از بازنشستگی و تأمین نیازهای سالمندان خواهیم بود . همچنین در حوزه برنامه‌ریزی و طراحی شهری نیز نیازهای این قشر بخصوص نیازهای مربوط به کیفیت مسکن و دسترسی به خدمات و فضاهای شهری باید موردتوجه قرار گیرد .
قطبی شدن مناطق و محلات شهری
هنردان تصریح کرد : وجود مسائل اقتصادی ازجمله افزایش نرخ تورم و بیکاری موجب فقر شهری شده و اختلاف طبقاتی ناشی از آن‌ها ضمن تشدید قشربندی اجتماعی باعث بروز پدیده شمال و جنوب شهر شده است .
وی افزود : از جمله راهکارهای شهرسازی برای برقراری عدالت فضایی می‌توان به اختلاط اجتماعی و اقتصادی از طریق ایجاد تنوعی از گونه‌های مسکن برای گروه‌های مختلف درآمدی در همه محلات و نواحی شهری ، توزیع عادلانه خدمات و تسهیلات شهری و توانمندسازی ساکنین محلات و نواحی کم برخوردار اشاه کرد . ولی متأسفانه تاکنون انجام این راه‌کارها در طرح‌ها و ضوابط شهرسازی شهرهای استان کمتر مورد توجه قرار گرفته است .
وی تاکید کرد : در این چالشِ پیشِ رو مدیریت شهری باید سیاست‌های آمایش شهری را مدنظر قرار داده و برای برقراری عدالت فضایی دست به پراکنش متناسب خدمات و تسهیلات شهری بزند .
افقی شدن شهرها
رئیس اداره طرح‌های توسعه شهری و معماری راه و شهرسازی استان گفت : یکی از شواهد گسترش افقی ، وضعیت تراکم‌های ناخالص مسکونی در شهرهاست به‌گونه‌ای که این شاخص در شهرهای استان به‌طور متوسط ۴۱ نفر در هر هکتار است که از حد سرانه‌های پیشنهادی شورای عالی شهرسازی و معماری (حدود ۱۰۰ نفر در هکتار) بسیار کمتر است و این موضوع نشان از پراکنده‌رویی و رشد افقی شهرهای استان دارد .
وی ادامه داد : از مسائل و مشکلات چالش افقی شدن می‌توان به وابستگی به خودرو، مصرف بیش‌ازحد انرژی ، آلودگی هوا ، قطع ارتباط بخش قدیم از بخش جدید و توسعه شهری بدون توجه به میراث معماری و شهرسازی اشاره کرد .
پوک شدن بافت مرکزی شهرها
وی گفت : البته که خالی و متروک شدن بافت فرسوده میانی و تاریخی شهرهای استان درواقع روی دیگر سکهٔ افقی شدن شهراست . که می‌توان به افت منزلت مکانی و اجتماعی نواحی مرکزی شهر به‌خصوص بافت تاریخی آن ، خروج مالکان قدیمی و جابه‌جایی جمعیت و تبدیل مراکز شهری به مقصد مهاجرت درون شهری اجاره‌نشینان کم‌درآمد ، ایجاد پدیده فقر شهری و به وجود آمدن پهنه‌های ناکارآمد شهری بعنوان مسائل و مشکلات این چالش اشاره کرد . اولویت ترمیم و بازسازی این بافت‌ها در شهرهای استان قابل‌توجه است .
زغالی شدن برخی شهرهای استان اصفهان
هنردان با بیان اینکه زغالی شدن شهرها اشاره به آلودگی‌های زیست‌محیطی دارد گفت : آلودگی هوا در شهر اصفهان به وضعیت بحرانی رسیده و عواقب آن در درجه اول متوجه ساکنین و در مرحله بعد عاملی در تشدید نوسانات اقلیمی و تأثیرات زیست‌محیطی است . داده‌های بانک جهانی در رابطه با مصرف انرژی نشان می‌دهد بیشترین افزایش در مصرف انرژی زمانی اتفاق می‌افتد که شهرنشینی از مرز ۵۰ درصد گذشته باشد ؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت بخشی از چالش زغالی شدن شهرها ریشه در چالش‌های شهری شدن و افقی شدن دارد .
وصله‌ای شدن بافت شهرها
وی عنوان کرد : چالش وصله‌ای بودن شهرها درواقع اشاره به مشکل ناهمخوانی بافت‌های شهری و به طور کلی وصله و پینه‌ای بودن توسعه‌های مختلف زمانی شهرها دارد و مسائل و مشکلاتی به همراه دارد که برای فائق آمدن از آن در دو حوزه برنامه‌ریزی شهری و طراحی شهری زمینه گرا باید دست به اقدام زد .
شکستنی شدن شهرها
رئیس اداره طرح‌های توسعه شهری و معماری راه و شهرسازی استان با بیان اینکه منظور از شکنندگی شهرهای استان ، آسیب‌پذیری آن‌ها در زمان بحران‌ها گفت : آسیب‌پذیری شهرهای کشور در زمان جنگ تحمیلی ، وقوع زلزله‌های مهیب و سیل‌های سال گذشته منجر شد جامعه حرفه‌ای و مدیریت شهری کشور به موضوع دفاع پذیری شهرها حساس شود . بحران‌های مزبور همچنین نشان داده شهرهای کشور از دفاع پذیری قابل قبولی برخوردار نبوده و در برابر این تهدیدات مقاوم و تاب آور نمی‌باشند . شهرهای استان اصفهان نیز از این قاعده مستثنا نیستند .
کلنگی شدن شهرها
وی آخرین چالش پیش رو در نظام شهرسازی استان اصفهان را کلنگی شدن شهر عنوان کرد و گفت : این چالش ریشه در بنیان‌های تاریخی اعم از فردگرایی ، عدم تعهد شهروندی ، عدم شفافیت و همین‌طور شخصی شدن طرح و برنامه‌ها دارد و تنها راه برون‌رفت از آن نیز حساسیت ، آگاهی و تعهد بیشتر جامعه محلی به شهر و محیط زیست و برنامه‌های مربوط به آن‌هاست که این امر در سایه آموزش ، نهادسازی ، شفافیت ، بلندمدت نگری و نگاه فرانسلی به امور شهری قابل تحقق است .
