سامانه پایش انرژی ، ابزاری پیشران در آینده پژوهی توسعه پایدار کشور

قوانین و مقررات بسیاری در زمینه انرژی در جهان و در کشور ما وضع شده است که لزوم  توجه به بهینه سازی در مصرف انرژی را آشکار می‌کند . از جمله این قوانین و مقررات در ایران می‌توان به ماده ۱۸ قانون اصلاح الگوی مصرف اشاره کرد که در اجرای قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان ، وزارت راه و شهرسازی را موظف می‌کند که آیین‌نامه‌های صرفه‌جویی مصرف انرژی در ساختمان‌ها را با جهت‌گیری به سوی ساختمان سبز و نیز شهرسازی را منطبق بر الگوی مذکور در همکاری با وزارتخانه‌های نفت ، نیرو ، کشور و معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس‌جمهور تهیه و به تصویب برساند . همچنین آیین‌نامه اجرایی همین ماده قانون ، به ممیزی و تعیین رده انرژی و چگونگی تعبیه سامانه‌های کنترلی لازم اشاره دارد و تأکید بر جهت‌گیری به سوی ساختمان سبز است . مقررات ملی ساختمان نیز رویکردی به مصرف صحیح انرژی دارد و در آخرین ویرایش مبحث ۱۹ انتظارات جامعه مهندسی با موضوع بهینه سازی مصرف انرژی و نیز توجه بیشتر به تعیین رده انرژی و جهت گیری به سوی ساختمان سبز و نیز کارآیی انرژی تأکید شده است .

در کشورهای توسعه یافته نیز رویکرد توجه به بهینه‌سازی مصرف انرژی و نیز ساختمان سبز و پایدار در صنعت ساختمان همواره مدنظر بوده و مقررات و قوانین بسیاری در این زمینه می‌توان برشمرد . انچه مسلم است اینکه از آنجا که با پیشرفت صنعت نیاز به بهره‌ برداری از منابع طبیعی نیز بیشتر شده ؛ به نحوی که بهره ‌برداری غیرمنطقی از منابع طبیعی منجر به نابودی آنها شده و برای ادامه زندگی در این چرخه احتیاج انسان به انرژی بیشتر شده است ، بنابراین مدیریت در مصرف انرژی مورد تأکید است . همچنین منشأ ساختمان سبز فرایندی برای احداث ساختمان ‌های سازگار با محیط زیست و حفظ انرژی بوده که متأسفانه میزان توجه به پایداری ساختمان‌ها از نظر میزان مصرف انرژی ، در ساخت و سازهای ایران بسیار ناچیز است .

«سامانه پایش انرژی» با هدف نشان دادن وضع موجود مصرف انرژی در راستای آینده پژوهی برای سیاست‌گذاری در حوزه مدیریت انرژی می‌تواند به شرکت‌های خدمات‌رسانی انرژی در زمینه بهینه‌سازی مصرف انرژی در کشور کمک کند . نظارت بر انرژی و هدف قرار دادن آن یک تکنیک کارایی انرژی بر اساس استاندارد است به‌طوری‌که با شناسایی مصارف بیش از حد انرژی، تصویرسازی روند مصرف انرژی و تشخیص مناطق خاص از انرژی می توان به تعیین روند استفاده از انرژی و هزینه‌ های آینده و در واقع مدیریت مصرف انرژی و پذیرش آن به عنوان یک هزینه ثابت کمک شایانی کرد . آنچه مسلّم است اینکه هدف نهایی، کاهش هزینه‌ های انرژی از طریق بهبود بهره‌وری انرژی و کنترل مدیریت انرژی است . همچنین از مزایای دیگری که در کنترل مدیریت انرژی می توان متصور بود باید به افزایش بهره‌وری منابع، بودجه بندی تولید بهبود یافته و کاهش گازهای گلخانه ای اشاره کرد .

گام بعد از رونمایی از سامانه پایش انرژی بایستی «تمرکز بر سیستم‌های بر پایه انرژی تجدیدپذیر» باشد . چرا که دستیابی به «توسعه پایدار شهرها» یکی از مهمترین اهداف مدیران شهری در تمام کشورهای توسعه یافته و اغلب کشورهای در حال توسعه است و البته تحت تأثیر عوامل مختلفی است که شاید بتوان عوامل زیست محیطی و اقتصادی را از مهمترین آنها برشمرد . بنابراین دستیابی به توسعه پایدار نیز ، چه در حال و چه در آینده ، مستلزم شناسایی دقیق عوامل کلیدی مؤثر بر آن و تأثیر این عوامل بر یکدیگر می باشد . لذا شناسایی پیشران های کلیدی مؤثر در توسعه پایدار شهری ضروری است . بنابراین کاهش نیاز انرژی ساختمان ها را می توان با سیستم های بر پایه انرژی تجدیدپذیر و با روش های مختلفی شاهد بود که مهمترین روش ها چگونگی طراحی ساختمان ، چگونگی بهره گیری از سیستم های منطبق بر ذخیره سازی انرژی ، بازیافت انرژی و چگونگی استفاده از تجهیزات با بازدهی انرژی بالا در صنعت ساختمان خواهد بود .

همچنین علاوه بر رویکرد اجزای ساختمانی ، ضروت توجه به «پایدار شهری» نیز ضروری است . بنابراین بایستی به چرخه حیات انرژی توجه نمود و در این راستا نباید الگوهای کارآیی ساختمان و الگوهای اقلیمی مؤثر در آن مورد غفلت قرار گیرد . در واقع بایستی با در نظر گرفتن میزان انرژی سالانه مورد نیاز ساختمان به عنوان یک پیشران کلیدی ، بتوان آینده پژوهی توسعه پایدار کشور را مورد مطالعه قرار داد و در این راستا «پایش انرژی و سامانه کنترلی آن» می تواند در راستای توسعه برنامه ریزی های مربوط به عرضه و انتقال انرژی و پیش بینی و بهینه سازی منابع انرژی مؤثر واقع شود .

 

طاهره نصر - عضو شورای مرکزی نظام مهندسی ساختمان کشور