تدوین نقشه‌های پهنه‌بندی خطر زلزله در سطوح ملی ، استانی و شهری
تدوین دستورالعمل ارزیابی و بهسازی ساختمان‌های موجود کشور نیز یک اقدام بسیار مهم دیگر است که از سوی مرکز تحقیقات به انجام رسیده است که ما آن را برای دو حوزه زلزله و آتش انجام دادیم و برای ستاد وزارتخانه نیز ارسال شد . پیشنهاد ما این است که این دستورالعمل به عنوان یک اقدام مهم ، به عنوان مبحث ۲۳ مقررات ملی ساختمان در نظر گرفته شود .
به گزارش پرتال بازآفرینی شهری ، رییس مرکز تحقیقات راه ، مسکن و شهرسازی با اشاره به اینکه قانون بودجه ۱۴۰۰ با تامین منابع مالی برای ارزیابی گسل شهرها موافقت کرده است ، گفت : نقشه‌های پهنه‌بندی خطر زلزله در سطوح ملی ، استانی و شهری تدوین می‌شود .
محمد شکرچی‌زاده در وبینار تخصصی درس‌آموخته‌های زلزله بم ، با نام بردن از زلزله پنجم دیماه در بم به‌عنوان حادثه‌ای دلخراش، این حادثه را یادآور مسئولیت‌های مهمی که بر دوش تصمیم‌گیران در حوزه مهندسی و دانش مهندسی است ، عنوان کرد .
وی با تاکید بر ضرورت بازخوانی هر ساله اقدامات و برنامه‌های پیش‌رو در سالگرد زلزله بم، گفت: مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به لحاظ وظایف حاکمیتی که برای تدوین مقررات ملی ساختمان، استاندارد ۲۸۰۰، ضوابط و دستورالعمل‌ها و همچنین مسئولیت‌های قانونی که بر عهده دارد، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. به همین دلیل این مرکز به‌ویژه دفتر منطقه‌ای مرکز تحقیقات در کرمان، از چند سال گذشته اقدامات مختلفی را در استان کرمان بویژه شهر بم آغاز کردیم و به‌تبع آن مسئولیت‌های ملی خودمان را پیگیری کردیم.
وی ادامه داد: اتفاق مهمی که افتاد، قانون جدید مدیریت بحران است که خوشبختانه به طور آشکار از قانون قبل متفاوت است و در مقوله آسیب‌ها و خطرپذیری‌ها، رویکرد پیشگیرانه‌ای را در دستور کار دارد. از جمله در بند ظ ماده ۱۴ قانون مدیریت بحران، تکالیف مهمی بر عهده مرکز قرار داده شده است که قطعا باید با همکاری سازمان‌ها و نهادهای مختلف از جمله سازمان نقشه‌برداری، موسسه ژئوفیزیک، سازمان زمین‌شناسی، پژوهشگاه زلزله، سازمان مدیریت بحران و حمایت وزارت راه و شهرسازی و سایر وزارتخانه‌ها محقق شود.
رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی افزود: موضوعات مهم تعیین حریم گسل‌ها با اولویت کلانشهرها به همراه دستورالعمل‌های فنی نحوه ساخت‌و‌‌ساز بر عهده مرکز قرار گرفت و تهیه نقشه‌های پهنه‌بندی خطر زلزله در سطوح ملی، استانی و شهری وایجاد سامانه‌های پاسخ سریع زلزله به خصوص به واسطه شبکه عظیم شتابنگاری و مواجهه با پدیده‌های متفاوت دیگری غیر از زلزله مثل فرونشست که به‌عنوان یک زلزله خاموش می‌تواند هم تاسیسات زیربنایی و هم سکونتگاه‌ها را دچار مشکل کند اقداماتی است که در این خصوص در دستور کار است.
وی ادامه داد: بر همین اساس ساختمان‌های موجود که تعداد قابل ملاحظه‌ای در سطح کشور هستند و بسیاری از آنها به دلیل عدم رعایت مقررات ملی ساختمان دچار مشکل هستند باید مورد توجه قرار گیرد و علاوه بر آن مودهای مختلف حمل و نقل شامل هوایی، دریایی و ریلی و جاده‌ای از دیدگاه خطر زلزله، فرونشست و فروریزش بایستی مورد ارزیابی قرار بگیرد و اقدامات اجرایی برای ارتقای تاب‌آوری انجام شود. نیاز است با همکاری وزارتخانه‌های مختلف از جمله نفت و نیرو و ارتباطات، شریان‌های حیاتی و مجموعه‌های مرتبط با سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی که در حریم گسل‌ها هستند ارزیابی شود و مقاوم‌سازی و جابجایی آنها در اولویت قرار بگیرد. مجموعه این اقدامات که انجام آنها شاید چند ده سال به طول بینجامد می‌تواند به نحو قابل‌ملاحظه‌ای تاب‌آوری شهرهای ما را افزایش دهد.
شکرچی زاده در ادامه، اقداماتی که در جهت محقق‌شدن این تکالیف از سوی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به عمل آمده است را تشریح کرد و گفت: خوشبختانه در قانون بودجه ۱۴۰۰، موافقت شد که منابع مالی اولیه برای ارزیابی تعدای از گسل‌های شهرها در اختیار ما قرار گیرد. بنابراین یک برخورد فعالانه از مرکز برای تامین منابع مالی و پشتیبانی های لازم انجام پذیرفته است. در تبصره بند ظ ماده ۱۴ نیز پیش‌بینی شده است که منابع مالی برای این کار تامین گردد. در این خصوص واقعیتی وجود دارد و آن این است که هنوز نگاه دستگاه‌های تامین مالی در کشور، نگاه پیشگیرانه نیست و معمولا اقدامات پس از بحران را در نظر می‌گیرند. بنابراین نیاز است که این کار بزرگ صورت پذیرد و قطعا هر بودجه‌ای که برای پیش از بحران اختصاص دهیم می‌تواند خسارت‌های بعدی را تا حد زیادی کاهش دهد.
۱۰ مرکز درمانی در شهر تهران در حریم گسل است
رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: مطابق مصوبه‌ای که از قبل داشتیم، در ۶ کلانشهر حریم گسل‌ها را با همکاری دستگاه‌های مختلف مورد شناسایی قرار دادیم. در این ۶ کلانشهر، ساختمان‌های مهم و بسیار مهم و مراکز جمعیتی را روی نقشه‌ها مشخص کردیم و قاعدتا بر اساس مصوبات شورای عالی معماری و شهرسازی و همینطور مصوبه قانونی که مربوط به قانون مدیریت بحران است، وزارتخانه‌های مختلف از جمله وزارت بهداشت و وزارت نفت مکلف هستند که مقاوم‌سازی و در صورت امکان جابجایی این مراکز را از پهنه گسل‌ها در اولویت قرار دهند. به عنوان نمونه در شهر تهران ۱۰ مرکز درمانی در حریم گسل‌های شهر تهران قرار دارد. امروز این مصوبات مبنای کار برای شهرداری تهران است که قائدتا برای اجازه ساخت برای ساختمان‌های بسیار مهم مجوز ساخت صادر نمی‌شود و برای سایر ساختمان‌ها هم می‌بایست ضوابط ساخت و ساز را بر اساس ضوابطی که به تازگی به تصویب رسانده‌ایم انجام شود که ضوابطی سختگیرانه‌تر از آیین‌نامه ۲۸۰۰ است.
وی افزود: مصوبه حریم گسل ۶ شهر در تاریخ ۲۶ آبان ماه ۹۹ ابلاغ شد و متعاقب آن به عنوان مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ابلاغ شد که دستورالعمل‌هایی برای ساخت و ساز دستگاه‌های مختلف در آن گنجانده شده است.
وی در بخش دیگری ادامه داد : موضوع مهم دیگری که با آن مواجه هستیم این است که اگر ما اجازه ساخت ساختمان‌های با اهمیت زیاد را در حریم گسل‌ها نمی‌دهیم، در صورت نیاز به ساخت چه دستورالعمل‌هایی را باید رعایت کنیم ؟ خوشبختانه این کار انجام شده است و دستورالعمل ساخت و ساز در حریم گسل‌ها در کمیته‌های استاندارد ۲۸۰۰ نهایی شده و به نظرخواهی گذاشته شد و نهایتا یکم دی ماه سال ۹۹ ، دستورالعمل ساخت و ساز در پهنه‌های گسلی به تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری رسید و به زودی به استان‌های مختلف ابلاغ خواهد شد . این دستورالعمل در پهنه گسل‌های اصلی مکمل استاندارد ۲۸۰۰ خواهد بود . اهمیت کار از این جهت است که ما در دنیا نمونه این دستورالعمل‌ها و کدها را کمتر داریم. توصیه ما این است که ساختمان‌های با اهمیت زیاد در پهنه گسل‌ها ساخته نشود ولی اگر نیاز به ساخت وجود داشت باید این دستورالعمل‌ها در آنها رعایت شود .
تشکیل کارگروه تدوین ویرایش پنجم استاندارد ۲۸۰۰
تدوین ویرایش پنجم استاندارد ۲۸۰۰ از دیگر اقدامات مهمی بود که از سوی شکرچی‌زاده مورد تاکید قرار گرفت . وی در این خصوص گفت : تدوین ویرایش پنجم استاندارد ۲۸۰۰ با حضور صاحبنظران و متخصصین در کارگروه‌های مختلف که برخی از این کارگروه‌ها به تازگی تشکیل شده‌اند در دستور کار مرکز تحقیقات قرار گرفته است و تاکنون ۳۰ درصد کار را پیش برده‌ایم. اتفاقات و تغیرات مهمی در ویرایش جدید صورت گرفته است که از جمله آنها می‌توان به تدقیق پهنه‌بندی لرزه‌ای کشور بر اساس اطلاعات جدید موجود ، در نظر گرفتن امکان تعاریف و مبانی محاسباتی برای گروه‌های لرزه‌ای و... و. اشاره کرد .
رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ادامه داد : در همین فاصله ، پیوست ششم آیین‌نامه ۲۸۰۰ را نیز ابلاغ کردیم که بررسی‌ها نشان می‌دهد این پیوست بسیار مورد اقبال مهندسین قرار گرفته است و خوشبختانه با سرعتی بالا در حال گسترش است . امیدواریم با رعایت دقیق آنچه در پیوست ششم ارائه شده است ، خسارات مالی و جانی در زلزله‌های احتمالی در آینده را به حداقل برسانیم. این پیوست از سوی وزیر راه و شهرسازی ابلاغ شده و لازم‌الاجراست .
وی افزود : تدوین دستورالعمل ارزیابی و بهسازی ساختمان‌های موجود کشور نیز یک اقدام بسیار مهم دیگر است که از سوی مرکز تحقیقات به انجام رسیده است که ما آن را برای دو حوزه زلزله و آتش انجام دادیم و برای ستاد وزارتخانه نیز ارسال شد . پیشنهاد ما این است که این دستورالعمل به عنوان یک اقدام مهم ، به عنوان مبحث ۲۳ مقررات ملی ساختمان در نظر گرفته شود .
۵۰۰ دستگاه شتابنگار در سال ۹۸ خریداری و نصب شد
رئیس مرکز تحقیقات راه ، مسکن و شهرسازی در بخش پایانی سخنان خود با اشاره به توسعه شبکه شتابنگاری کشور گفت : ما ظرف سال گذشته بیش از ۵۰۰ دستگاه شتابنگار جدید خریداری کردیم که نصب شده است و می‌تواند تا حد بالایی ، توانمندی ما را در پایش حرکات تکتونیکی زمین بالا ببرد. در کنار این ها ، به‌روزرسانی ۱۲۰۰ دستگاه موجودمان را نیز به انجام رساندیم . وظایف مهم برای حفظ جان شهروندان به خوبی از سوی سازمان‌ها و نهادهای مسئول صورت پذیرد.
به مناسبت پنجم دیماه ، روز ایمنی در برابر زلزله و کاهش اثرات بلایای طبیعی، وبینار تخصصی درس‌آموخته‌های زلزله بم با حضور مسئولین، متخصصین، کارشناسان و علاقمندان برگزار شد . وبینار تخصصی درس‌آموخته‌های زلزله بم از سوی مرکز تحقیقات راه ، مسکن وشهرسازی و با همکاری اداره کل راه و شهرسازی و سازمان نظام مهندسی ساختمان استان البرز برگزار شد .
