هرگونه توسعه شهری باید در قالب مطالعه و برنامه‌ریزی باشد

توسعه کلانشهرها موضوعی است که با موانع محیط زیستی و کالبدی رو به رو است ، اما در عین حال باید روش هایی برای تامین زمین جهت سکونت جمعیت شهری در نظر گرفته شود که به نظر می رسد راهکار کنونی ، ساخت شهرهای جدید در اطراف کلانشهرها بوده است بنابراین توسعه کلانشهر باید متناسب با موضوعات توسعه پایدار شهری بوده و ظرفیت پذیری شهر باید در نظر گرفته شود و نباید به هر قیمتی پاسخگوی رفع نیاز مسکن باشیم و نیاز حقیقی باید احصا شود .

توسعه و زیست پذیری شهرها و توسعه پایدار از مباحث روز دنیا است که برای پیاده سازی آن در سطح شهرها باید ظرفیت زیست پذیری هر شهر در نظر گرفته شود به طوری که آسیبی به محیط زیست نرسیده و فاکتورهای اقتصادی ، اجتماعی و صنعتی نیز در نظر گرفته شود .  

تمرکز صنعت و اقتصاد در کلانشهرها موجب افزایش مهاجرت به کلانشهرها شده است و اگر بخواهیم متناسب با این افزایش جمعیت ، کاربری‌ها را افزایش دهیم باید ظرفیت‌های زیست محیطی ، اقتصادی ، اجتماعی و کالبدی شهر در نظر گرفته شود ، علاوه بر این تاکنون به اندازه‌ای که جمعیت در قالب طرح‌های جامع و توسعه عمران پیش‌بینی می‌شده افزایش اراضی نیز پیش‌بینی شده است .  

اکنون در کلانشهرهایی همچون اصفهان با پدیده سرریز جمعیت رو به رو هستیم که چند شهر جدید برای پذیرایی از این سر زیر جمعیت پیش‌بینی شده است و همچنان نیز برای تأمین مسکن برنامه‌ریزی می شود .

در شهر اصفهان به دلیل کمبود اراضی ملی امکان ساخت مسکن ملی وجود ندارد اما بر اساس برنامه‌ریزی‌ها مسکن‌های طرح ملی مسکن اصفهان در شهر بهارستان که فاصله کمی نیز با شهر دارد ساخته خواهد شد . وجود شهرهای جدید در کنار کلانشهر اصفهان موجب کاهش حاشیه‌نشینی در شهر اصفهان شده و توانسته‌ پاسخگوی رفع نیاز جمعیت مازاد شهر باشد .

یکی از مسائلی که این روزها کلانشهرها با آن درگیر هستند ، آلودگی هوا و محیط زیست است ، افزایش محدوده به معنای افزایش تراکم و تغییر کاربری‌ها اگر متناسب با ظرفیت‌ها نباشد درآینده بر مشکلات شهرمان اضافه خواهد کرد .

یکی از مهم‌ترین مسائلی که در کلانشهر اصفهان با آن رو به رو هستیم کمبود آب است بنابراین توسعه کلانشهر باید متناسب با موضوعات توسعه پایدار شهری بوده و ظرفیت پذیری شهر باید در نظر گرفته شود ، نباید به هر قیمتی پاسخگوی رفع نیاز مسکن باشیم و نیاز حقیقی باید احصا شود .  

اصفهان یکی از کلانشهرهایی است که حریم آن کمتر از سایر کلانشهرها است . اگر بخواهیم محدوده شهر را در سطح افزایش دهیم باید اراضی کشاورزی به محدوده الحاق شود تا بتوان زمین برای مسکن تأمین کرد که این کار تبعات زیست محیطی بسیاری خواهد داشت .  

افزایش تراکم و تغییر کاربری در سطح شهر بر پایداری شهر اثرات منفی می‌گذارد . یکی از پاسخ‌هایی که برای حل مشکل مسکن داده شد ایجاد شهرهای جدید بوده که مهم‌ترین آن بهارستان است، لذا نقش شهرهای جدید باید مشخص شود . به عنوان نمونه شهر بهارستان به دلیل فاصله کمی که با شهر اصفهان دارد بیشتر افراد ساکن در آن ، محل اشتغالشان در اصفهان است . بنابراین لازم است که حمل و نقل عمومی از طریق مترو به این شهر تسهیل شود تا سفرهای روزانه کاری موجب ازدیاد خودروهای شخصی و آلودگی هوای بیشتر در کلانشهر اصفهان نباشد .  

در کشور ما قانونی برای کنترل مهاجرت از شهری به شهر دیگر وجود ندارد ، در این صورت اگر ظرفیت جمعیت‌پذیری افزایش یابد ، مهاجرت بی رویه به کلانشهرها که مسائل اقتصادی اولین انگیزه آن است شدت بیشتری می‌یابد ، بنابراین برای افزایش جمعیت‌پذیری باید نیاز واقعی شهر سنجیده شده و برنامه‌ریزی برای جمعیت ساکن شهر اصفهان انجام شود .  

می‌توان بخشی از جمعیت را در شهرهای جدید سکونت داد زیرا اگر موضوع حمل و نقل حل شود سرریز جمعیت در شهرهای جدیدی که امکانات و زیر ساخت مناسب برای آن نیز فراهم شده است ساکن می‌شوند .  

مخالف توسعه شهر نیستیم اما برای هر گونه توسعه به عنوان نمونه افزایش تراکم باید مطالعات کامل بر فاکتورهای توسعه پایدار انجام شود . یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که شهروندان را تهدید می‌کند آلودگی هوا است این ظرفیت برای شهر وجود ندارد که بتوان جمعیت جدیدی را به آن الحاق کرد بنابراین توسعه باید در قالب یک برنامه و طرح جامع باشد .  

برنامه جامع اصفهان که همه برنامه‌ریزی های شهری بر اساس آن انجام می‌شود در سال ۶۸ تدوین شده است . اما طرح جامع اصفهان پس از ۳۰ سال مجدداً بازنگری شده و در حال تدوین آن هستند . در طرح جامع جدید اصفهان که با رویکرد جدید در حال تدوین است، توسعه پایدار در نظر گرفته شده زیرا هر گونه توسعه باید در قالب مطالعه و برنامه‌ریزی باشد. توسعه شهر نیز با مطالعه انجام خواهد شد .  

 

محمد بنائیان - معاون شهرسازی و معماری اداره کل راه و شهرسازی استان اصفهان