ضرورت رویکرد انقباضی در ساخت‌و‌سازها و رشد کالبدی حوضه‌های آبریز تهران

به گزارش پرتال بازآفرینی شهری ، دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران با ارسال نامه‌ای به استاندار البرز مصوبه این شورا در خصوص سامان‌‌‌دهی فضایی - عملکردی حوضه‌‌های آبریز سدهای تامین‌کننده آب شرب شهر تهران را به وی ابلاغ کرد .

فرزانه صادق مالواجرد ، معاون وزیر راه و شهرسازی و دبیر شورایعالی شهرسازی و معماری در نامه‌ای به شهبازی ، استاندار البرز ، مصوبه این شورا در خصوص طرح سامان‌‌‌دهی فضایی - عملکردی حوضه‌‌های آبریز سدهای تامین‌کننده آب شرب شهر تهران ، حوضه آبریز سد طالقان در استان البرز به وی ابلاغ کرد .

در این نامه آمده است :

"شورایعالی شهرسازی و معماری ایران در جلسه مورخ ۹۹/۹/۳ موضوع سامان‌‌‌دهی فضایی ، عملکردی حوضه‌های آبریز سدهای تامین‌کننده آب شرب شهر تهران ﴿کرج ، لتیان ، طالقان ، لار ، ماملو و امیرکبیر) را پیرو استماع گزارش مشاور مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران و دفتر طرح‌‌های کالبدی مورد بحث و بررسی قرار داد و مقرر نمود ، موضوع مجددا و با هماهنگی استاندار البرز و اعضاء ذی‌ربط شورایعالی ﴿نمایندگان وزارتخانه‌های نیرو ، جهاد کشاورزی ، میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی و سازمان حفاظت محیط‌‌زیست) و دبیرخانه شورایعالی مورد بررسی تفصیلی قرار گرفته و نتیجه ظرف مدت دو هفته جهت اتحاد تصمیم نهایی به شورایعالی شهرسازی و معماری ایران ارائه شود . در اجرای تکلیف مذکور مصوبه جلسه مورخ ۹۹/۱۰/۱ شورایعالی شهرسازی و معماری ایران به شرح اعلام می‌گردد :

در اجرای ابلاغیه مورخ ۹۴/۵/۶ دبیرخانه شورایعالی امنیت ملی با موضوع مقابله با آلودگی منابع آب شهری تهران و تکلیف محوله به وزارت راه و شهرسازی با همکاری سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری طی بند ۱۳ ابلاغیه مذکور مبنی بر تهیه طرح ساماندهی مناطق واقع در حوضه‌های آبریز با تاکید بر ساماندهی نقاط تفرجگاهی ، تدوین راهکارهای اجرایی ، شرایط ویژه ساخت و ساز و کنترلی به تفکیک کاربری‌های و تصویب آن در شورایعالی شهرسازی و معماری و سپس ابلاغ به استانداری‌‌‌های تهران و البرز برای اجرای بررسی طرح تهیه‌شده توسط معاونت شهرسازی و معماری ایران با عنوان طرح ساماندهی فضایی-عملکردی حوضه‌های آبریز سدهای تأمین‌‌کننده آب شرب تهران﴿با رویکرد حفاظت از آب و گردشگری پایدار﴾ در دستور کار شورایعالی شهرسازی و معماری ایران قرار گرفت .

با توجه به پیچیدگی‌ها و حساسیت طرح و گستره فضایی حوضه‌های آبریز تامین‌کننده آب شرب تهران در استان‌های تهران و البرز و ضرورت بررسی‌های دقیق‌تر، در عین تسریع در مدیریت مداخلات ناهمسو و ناهماهنگی نهادهای اجرایی مسئول از یک سو و گرایش‌های پرشتاب برای ساخت و ساز و توسعه‌های غیرنظام‌مند به‌‌ویژه تقاضا برای ساخت و سازهای تحت عنوان گردشگری از سوی دیگر در دو حوضه آبریز سدهای طالقان و امیرکبیر، بررسی طرح مذکور در استان البرز و در حوضه آبریز سد طالقان در اولویت بررسی در شورایعالی قرار گرفت و طی دو جلسه در تاریخ‌های ۹۹/۹/۳ و ۹۹/۱۰/۱ مطالعات و احکام طرح در این حوضه، با رعایت محوریت "مقابله با آلودگی و حفاظت از آب ﴿موضوع مورد تاکید در ابلاغیه دبیرخانه شورایعالی امنیت ملی﴾ و با توجه ویژه به ملاحظات زیر بررسی شد.

١- تأمین امنیت آب شرب پایتخت

۲- توسعه گردشگری و تفرج پایدار و دوستدار طبیعت﴿موضوع موردنظر در بند ۱۳ ابلاغیه شورای امنیت ملی﴾ و حفاظت از میراث تاریخی و فرهنگی در حوضه‌‌ها با توجه به ظرفیت‌‌های موجود در مناطق مورد مطالعه

۳- سطح ملی طرح و ضرورت رویکرد انقباضی در ساخت و سازها و رشد کالبدی حوضه‌های آبریز

۴ حفاظت محیط‌زیست به‌‌ویژه از منظر آلایندگی آب و مؤلفه‌‌‌های آن از جمله پسماندها و پساب‌ها

۵- لزوم ارتقاء معیشت و کیفیت زندگی جامعه محلی

۶- واقع‌‌‌نگری در شناسایی تقاضاها، نیازها و اولویت‌‌های توسعه در سطح ملی و محلی

۷- اهمیت مدیریت اجرایی طرح

۸- ضرورت یکپارچگی ، شفافیت و صراحت احکام و ضوابط پیشنهادی طرح

شورایعالی شهرسازی و معماری پس از استماع نتایج مطالعات انجام‌‌شده و با تایید شیوه‌های جدید اتخاذ شده در تهیه طرح و ضمن تصویب احکام طرح در محدوده حوضه آبریز سد طالقان در استان البرز ، بر ضرورت تحقق دیگر بندهای ابلاغیه دبیرخانه شورایعالی امنیت ملی همزمان با مأموریت بند ۱۳ این ابلاغیه به منظور اثربخشی احکام مطرح تأکید و مقرر نمود اسناد نهایی طرح در حوضه یادشده با لحاظ موارد زیر توسط دبیرخانه شورایعالی ابلاغ شود :

۱- به منظور افزایش ضمانت اجرایی طرح ﴿به منزله چالش اصلی در تحقق اهداف طرح و مصوبه شورایعالی امنیت ملی﴾ مقرر شد ، نظام مدیریت یکپارچه حوضه‌های آبریز به‌‌صورت فرابخشی زیرنظر هیئت دولت با رعایت موارد زیر طراحی و مستقر شود . ساختار مدیریتی مذکور ظرف مدت حداکثر سه ماه به پیشنهاد مشاور طرح به تصویب شورای‌‌عالی شهرسازی و معماری رسیده و برای اخذ مصوبه‌‌‌‌هایی به هیات دولت ارسال خواهد شد .

۱-۱- اجتناب از ساختارسازی و ایجاد سازمان جدید و تحمیل بار مالی

۲-۱- استفاده حداکثری از ظرفیت‌های قانونی موجود و رفع همپوشانی‌ها و تعارض قوانین مربوطه

۳-۱- مشارکت حداکثری ذی‌نفعان و مدیریت تعارض منافع و مسئولیت‌ها در ۳ بخش دولتی ، خصوصی و جامعه محلی

۴-۱- اطمینان از انطباق عملکرد دستگاه‌های مسئول بررسی و تصویب و اجرای طرح‌‌ها و پروژه‌‌های مرتبط با مطرح مصوبه حوضه آبریز در صدور مجوزهای ساخت و ساز و نظارت بر رعایت آنها .

۲- با توجه به ابعاد سیاسی و امنیتی مدیریت تأمین آب شرب پایتخت در مقیاس ملی ، به منظور ارتقا تحقق‌‌پذیری احکام طرح و التزام دستگاه‌ها و نهادهای اجرایی به رعایت آنها ، آن بخش از احکام مطرح که فراتر از مسئولیت شورایعالی شهرسازی و معماری بوده و نیازمند اخذ مصوبه از مراجع فرادستی است ، توسط مشاور احصاء و ظرف مدت یک‌ماه از اعلام مصوبه طرح جهت طی مراحل بررسی تصویب نهایی در هیئت دولت در اختیار دبیرخانه شورایعالی شهرسازی و معماری قرار گیرد .

۳- نظر به تعدد طرح‌های تهیه شده در محدوده حوضه‌های آبریز سدهای تامین‌کننده آب شرب تهران از جمله دو سد طالقان و امیرکبیر (اعم از طرح‌های توسعه و عمران منطقه‌ای و محلی و طرح‌های موضوعی دستگاه‌های اجرایی مانند طرح‌های گردشگری و شورایعالی ضمن تأکید بر جایگاه فرادستی "طرح ساماندهی حوضه‌های آبریز منابع تأمین‌کننده آب شرب تهران به تأسی از ابلاغیه دبیرخانه شورایعالی امنیت ملی ، لازم می‌داند در مواردی که احکام طرح‌های یادشده با طرح نامبرده در تعارض قرار می‌گیرند ، اسناد و ضوابط این طرح ملاک عمل قرار گیرد .

۴- نظر به اینکه بازنگری در طرح مجموعه شهری تهران شامل استان‌های تهران و البرز توسط معاونت شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی در دست اقدام است ، این معاونت نسبت به تمهیدات تکمیلی مرتبط با احکام طرح ساماندهی حوضه‌های آبریز در طرح مجموعه شهری تهران از جمله در بخش شبکه ارتباطی و زیرساخت‌ها ، اقدام و پیش‌بینی‌های لازم را اتخاذ خواهد نمود .

۵- لازم است ممنوعیت توسعه گردشگری متمرکز و متقابلا تشویق توسعه گردشگری طبیعی و تفرجی گسترده در اسناد طرح تصریح و تاکید گردد. در این ارتباط ، ضرورت و پیشنهادهای احداث مناطق نمونه گردشگری مصوب هیئت محترم دولت ، در چارچوب راهبردها و سیاست‌های شورایعالی امنیت ملی و "طرح ساماندهی حوضه‌های آبریز" و با رعایت اصل ممنوعیت بارگذاری جمعیتی ، مسکونی و فعالیتی فراتر از توان اکولوژیک منطقه و ممنوعیت هرگونه ساخت و ساز مسکونی در آن ها ، توسط وزارت میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری ، جهت طی فرایند قانونی بررسی و تصویب ، به دبیرخانه شورایعالی شهرسازی و معماری اعلام خواهد شد .

۶- احداث هرگونه مجتمع مسکونی و ساخت و ساز مسکونی و ویلایی خارج از نقاط شهری و روستایی ، به هر شکلی مانند تعاونی‌‌های مسکن و ویلاسازی به دلیل مغایرت با اساس طرح صراحتا ممنوع است . بارگذاری مسکونی در داخل نقاط شهری و روستایی نیز صرفا در حد نیاز ناشی از رشد طبیعی و متعارف جمعیتی و در چارچوب طرح مصوب این سکونتگاه ها مجاز خواهد بود .

۷- طرح‌های جامع و هادی مصوب شهرها و روستاهای واقع در محدوده حوضه آبریز سد طالقان در صورت عدم مغایرت با راهبردهای "طرح ساماندهی حوضه‌های آبریز" کماکان ملاک عمل خواهند بود . در صورت مغایرت ، اخذ مصوبه شورایعالی شهرسازی (در مورد شهرها) و شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان ﴿در مورد روستاها) ضروری است . طرح‌‌های جامع شهری جدید نیز با رعایت راهبردهای "طرح ساماندهی حوضه‌‌های آبریز" توسط شورایعالی شهرسازی و معماری و طرح‌‌های هادی روستایی جدید توسط شورای برنامه‌‌ریزی و توسعه استان به تصویب خواهند رسید . در این ارتباط لازم است اسناد راهنما شامل اصول و الزامات برنامه‌ریزی توسعه و عمران شهر و روستاهای واقع در حوضه آبریز سد طالقان در طرح ساماندهی حوضه‌های آبریز " تهیه و ارائه شود .

۸ - شورایعالی شهرسازی و معماری با توجه به اهمیت ملاحظات پدافند غیرعامل ، بر ضرورت انجام اقدامات لازم برای افزایش تعداد ایستگاه‌های سنجش آلودگی آب و تعداد شاخص‌های مورد سنجش در ایستگاه‌‌های مذکور در منطقه ، توسط سازمان حفاظت محیط‌‌زیست و وزارت نیرو ، به‌‌عنوان یکی از احکام طرح تاکید می‌کند .

۹ - نظر به اینکه کمبود منابع اعتباری برای احداث و تکمیل شبکه فاضلاب در منطقه یکی از اصلی‌‌ترین موانع تامین امنیت آب در منطقه تشخیص داده شد ، شورایعالی شهرسازی بر لزوم تأمین اعتبارات لازم به منزله شرطی از شروط تحقق احکام طرح تأکید می‌کند .

با توجه به مطالب ذکرشده لازم است ، مهندسین مشاور تهیه کننده طرح ، اسناد نهایی و ملاک عمل طرح به شرح زیر را برای حوضه آبریز سد طالقان ، جهت طی مرحله ابلاغ ظرف مدت یک‌‌ماه از اعلام مصوبه به دبیرخانه شورایعالی شهرسازی و معماری ارائه کند : نقشه سیاستگذاری توسعه فضایی ؛ نقشه پهنه‌‌بندی استفاده از اراضی ؛ ضوابط و مقررات استفاده از اراضی ؛ نظام ساختار و راه کارهای اجرایی طرح."