تصویب پیشنهاد بازنگری در نگرش و روش تهیه طرح جامع شهرها

به گزارش پرتال بازآفرینی شهری ، دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران در مکاتبه با مدیرکل دفتر طرح‌ریزی شهری و طرح‌های توسعه و عمران و همچنین مدیران کل راه و شهرسازی ، مصوبه شورا را با موضوع تصویب پیشنهاد بازنگری در نگرش و روش تهیه طرح جامع شهر ، ابلاغ کرد .

در متن مصوبه آمده است :

 با توجه به گذشت بیش از سه دهه از آخرین شرح خدمات مصوب و ابلاغ شده رسمی برای تهیه طرح‌های توسعه و عمران ( جامع )  شهر و بروز و ظهور مسائل و موضوعات جدید در نظام شهرنشینی و شهرسازی کشور از یک‌سو، و شکل‌گیری رویکردهای جدید در متون و حوزه‌های تخصصی برنامه‌ریزی توسعه شهری ؛ بازنگری در روش و محتوای طرح‌های جامع شهری به ضرورتی محتوم برای نیل به طرح‌های اثربخش تر در هدایت و تنظیم فرآیند توسعه فضایی - کالبدی شهرها تبدیل شده است. در پاسخ به این ضرورت ، شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران در جلسه مورخ ۴ مرداد ۱۴۰۰ پیرو مصوبه ۲ تیر ۱۳۹۹ در خصوص بررسی مطالعات "بازنگری در روش و نگرش تهیه برنامه جامع توسعه شهر" مبنی بر تایید چارچوب و کلیات گزارش و ارجاع موضوع برای بررسی و هماهنگی‌های بیشتر به کمیته فنی مشترک ۵ و ۱ و اعلام نتیجه به شورای عالی برای اتخاذ تصمیم نهایی ضمن استماع گزارش جدید و نیز صورتجلسه کمیته فنی ۱ و ۵ مورخ ۵ شهریور ۱۳۹۹ و ۲۹ مرداد ۱۳۹۹ به بحث در مورد موضوع پرداخته و پس از اعلام نظارت اعضا ضمن تایید صورتجلسه کمیته فنی ، " پیشنهاد بازنگری در روش و نگرش تهیه طرح های جامع شهری" را تصویب و مقرر کرد این گزارش و چارچوب شرح خدمات آن به مراجع ذیربط ابلاغ و مبنای تهیه طرح جامع برای تمام شهرهای با جمعیت بیش از ۵۰ هزار نفر کشور قرار گیرد . نحوه تسری این  مصوبه به سایر شهرها پس از اخذ بازخوردهای لازم متعاقبا در شورایعالی مطرح و تصویب خواهد شد .

اصول و الزامات اجرایی تحقق این مصوبه به شرح زیر مورد تاکید شورای عالی بوده و معاونت شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی و دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران نسبت به اتخاذ تمهیدات لازم برای پیگیری ، هماهنگی و اقدامات مرتبط برای تحقق شایسته آن اقدام خواهد کرد .

۱- با توجه به مستندات و الزامات قانونی موجود ، تثبیت عنوان "طرح جامع شهر" به مثابه سند قانونی هدایت و کنترل توسعه فضایی شهرها با رعایت قاعده "یک شهر-یک طرح و برنامه" ضروری است . طرح تفصیلی و طرح های موضعی و موضوعی نیز در همین چارچوب و به عنوان اسناد تکمیلی طرح جامع محسوب می‌شوند . معاونت شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی طی مدت شش ماه نسبت به تدوین و ابلاغ شیوه‌نامه ، فرآیندها و شرح خدمات مرتبط اقدام خواهد کرد . رعایت احکام و اسناد طرح جامع مصوب در تمام برنامه‌ها ، طرح‌ها و پروژه‌هایی که توسط دستگاه‌های اجرایی مرتبط در چارچوب تحقق ماموریت‌ها و وظایف قانونی شان تهیه می‌شوند الزامی است .

۲- "چارچوب شرح خدمات" پیشنهادی که نمایانگر ساختار و رئوس مطالعات و بررسی‌های لازم برای تهیه طرح جامع توسعه شهر است ، باید با رعایت اصول "مسئله‌محوری ، زمینه ‌گرایی ، مشارکتی بودن و اتکا بر ظرفیت‌ها و منابع هر شهر" توسط مشاور ذیصلاح منتخب همان شهر و با تایید اداره کل راه و شهرسازی استان مربوطه با شیوه مشارکت تکمیل و تدقیق شده و مبنای تهیه ، بررسی و تصویب طرح جامع شهر قرار گیرد . اجتناب از مطالعات تکراری و غیرضروری در عین تمرکز بر حل مسائل و بهره‌گیری از ظرفیت‌های توسعه‌ای ویژه هر شهر (از جمله مسکن ، اسکان غیررسمی ، عوامل و آلاینده‌های زیست‌محیطی، پدافند غیرعامل ، بحران‌ها و مخاطرات طبیعی ، تقویت بنیان‌های تولید و اقتصادی توسعه شهر) در تدوین شرح خدمات مذکور مورد تاکید است . تمهیدات فنی ، قراردادی و مالی لازم برای تحقق این امر توسط معاونت شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی با همکاری سازمان برنامه و بودجه و وزارت کشور فراهم خواهد شد .

۳- لزوم تداوم حضور ، مسئولیت و پاسخگویی فنی موثر مهندس مشاور مسئول تهیه طرح جامع و تفصیلی تا پایان افق قانون طرح با رعایت الزامات مرتبط با مدیریت تعارض منافع مورد تاکید شورای‌عالی است. مهندس مشاور موظف به پاسخگویی در خصوص تقاضاهای اصلاح و تغییر در طرح و اعلام نظرات مشورتی مرتبط با طرح خواهد بود . تمهیدات فنی ، قراردادی و  مالی لازم برای تحقق این امر توسط معاونت شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی با همکاری سازمان برنامه و بودجه و وزارت کشور طی مدت شش ماه فراهم خواهد شد .

۴-  با توجه به مشکلات و نارسایی‌های قانونی ، مدیریتی و نهادی ناشی از عدم تصویب و استقرار نظام مدیریت یکپارچه شهری و آثار آن بر تهیه ، تصویب و اجرای موفق طرح جامع شهر ، ضروری است موضوع مدیریت یکپارچه شهری با اتکا به نتایج پژوهشی قابل اتکای موجود با همکاری موثر وزارتخانه‌های کشور و راه و شهرسازی ، شورایعالی استان‌ها و معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری پیگیری و ظرف مدت شش ماه برای تصویب به هیات‌دولت ارایه شود .

۵- به منظور دستیابی به طرح جامع موردانتظار و تحقق تغییرات پیشنهادی ، "فرآیندهای اداری-اجرایی و الزامات قانونی و نهادی تغییرات عنوان شده" توسط معاونت شهرسازی و معماری طی مدت شش ماه تنظیم و جهت تصویب به شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران ارایه شود .

۶- توانمندسازی و ظرفیت سازی عاملات تغییر در طرح جامع شهر از جمله نهادها ، عناصر و کارشناسان کارفرمایی ، اجرایی و نظارتی و همچنین مهندسان مشاور جزو پیش‌شرط‌های اصلی تحقق طرح مورد انتظار است. از این رو به جهت تقویت ظرفیت راهبری و اجرایی نیروهای انسانی در سطوح کارفرمایی برای تهیه ، اجرا و نظارت و همچنین تعیین ضمانت اجرایی برنامه مورد انتظار مقرر می‌شود ضمن طراحی و اجرای کارگاه‌های آموزشی و توجیهی لازم در خصوص نگرش و روش جدید ؛ شاخص‌ها و معیارهای ارزیابی تشخیص صلاحیت حرفه‌ای و علمی تمام عاملان برنامه (راهبران ، مهندسان مشاور ، مجریان و ناظران برنامه) به منظور اخذ گواهی تعیین صلاحیت نیروی انسانی متخصص برای ورود به عرصه تهیه ، بررسی ، تصویب و اجرای برنامه جامع با محوریت معاونت شهرسازی و معماری و با همکاری سازمان برنامه و بودجه کشور تهیه شود .

۷- با  توجه به اهمیت مشارکتی بودن طرح و ایفای نقش موثر ذینفعان در طرح جامع توسعه شهر ، مقرر می‌شود معاونت شهرسازی و معماری با همکاری نهادهای دانشگاهی و حرفه‌ای نسبت به طراحی و برگزاری کارگاه‌های برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری مشارکتی در سطوح مختلف ملی ، منطقه‌ای و محلی و برای تمام ذینفعان و نهادهای ذیربط اقدام کند .

۸- دستورالعمل رویه‌های مشارکت در تهیه ، بررسی ، تصویب ، اجرا ونظارت طرح با رعایت آیین‌نامه اجرایی ماده ۵۴ آیین نامه نحوه بررسی و تصویب طرح‌های توسعه و عمران محلی ، ناحیه‌ای ، منطقه‌ای و ملی و مقررات شهرسازی و معماری کشور توسط معاونت شهرسازی و معماری طی مدت شش ماه تدوین و جهت تصویب به شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران ارایه شود .

۹- دستورالعمل ایجاد بانک اطلاعاتی زمین مرجع یکپارچه، به روز و مستمر به منظور انتقال فرآیند برنامه‌ریزی به عرصه عمومی و افزایش شفافیت ، اطلاع‌رسانی و مشارکت توسط معاونت شهرسازی و معماری و دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری تهیه و به نهادهای مجری و نظارتی ابلاغ شود .

۱۰- دقت ، اثربخشی و چابکی طرح‌های جامع در پاسخگویی به نیازها و ضرورت‌های توسعه شهری مورد تاکید شورای عالی است . در همین چارچوب ، فرآیند تهیه ، بررسی ، تصویب ، ابلاغ و نظارت بر طرح جامع شهری و وظایف هریک از عاملان برنامه (راهبران ، مهندسان ، مجریان و ناظرات برنامه) در هرم مرحله از این فرآیند طی مدت شش ماه توسط معاونت شهرسازی و معماری به صورت شفاف و گام به گام با درنظر گرفتن زمان‌های مشخص و منطقی برای طی هر مقطع در فرآیند مذکور ، تهیه و ابلاغ خواهد شد (به گونه‌ای که حداکثر زمان تهیه ، بررسی و تصویب و ابلاغ طرح بیش از ۱۸ ماه نباشد) . همچنین به منظور افزایش پایبندی عاملان به این فرآیند ، "دستورالعمل شیوه‌های تقویت مسئولیت حقوقی مهندسان مشاور ، کارفرمایان ، مجریان و ناظران برنامه" با محوریت معاونت شهرسازی و معماری و با همکاری سازمان برنامه و بودجه و جامعه مهندسان مشاور ایران تهیه و تنظیم شده و جهت تصویب به شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران ارایه شود .

۱۱- نحوه تنظیم و تامین دستورالعمل‌های مربوط به اعضا، وظایف ، نحوه تشکیل شورای راهبری و آیین‌نامه داخلی شورا توسط معاونت شهرسازی و معماری تنظیم و ابلاغ خواهد شد .

۱۲- نحوه محاسبه و تامین حق‌الزحمه ، انتخاب و انعقاد قرارداد با مهندسان مشاور در چارچوب شرح خدمات پیشنهادی با همکاری و هماهنگی سازمان برنامه و بودجه کشور حداکثر ظرف شش ماه آینده تدوین و ابلاغ خواهد شد .

سند راهنما و چارچوب شرح خدمات نگرش و روش نوین ، پیوست و جزو لاینفک این مصوبه بوده و برای اجرا ابلاغ می‌شود . هرگونه اصلاح و تغییر لازم در این مصوبه و سند راهنمای پیوست آن با پیشنهاد معاونت شهرسازی ومعماری تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران ممکن خواهد بود .