همکاری شهرداری در توسعه شهری بندر کنگ با رویکرد توسعه پایدار و بازیابی اندیشه بومی

به گزارش پرتال بازآفرینی شهری ، پروژه «طرح ویژه شهر کنگ» لوح تقدیر آثار برگزیده در بخش خاورمیانه و افریقا جایزه بین المللی هولسیم را دریافت کرد .

این پروژه به کارفرمایی معاونت معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی توسط مرکز تحقیقات راه ، مسکن و شهرسازی و با همکاری شهرداری کنگ به انجام رسیده است . مجری پروژه در مرکز تحقیقات غزال راهب و همکاران شرکت کننده در مسابقه ، اشکان رضوانی نراقی ، علی طیبی ، امیررضا رحیمی و کورش علی رضایی‌پرتو بودند .

بنیاد هولسیم (holcim) دراستای حفظ محیط زیست اهداف توسعه پایدار از سال ۲۰۰۳ تاکنون مسابقه بین‌المللی را در زمینه ساختمان ، معماری و طراحی شهری با هدف جذب ایده‌های برتر جهانی در این زمینه برگزار می‌کند که ششمین دوره آن برای سال ۲۰۲۰ برنامه ریزی شده بود و به دلیل روند پاندمی کرونا فرایند انجام آن با مقداری تأخیر همراه بود .

مقر اولیه کمیته مسابقه در زوریخ و مرتبط با دانشگاه ETH بوده است . کمیته داوری طرح‌ها در این دوره از مسابقه ، مشتمل بر ۹ نفر از سراسر جهان بودند که ریاست کمیته را حسیم سرکیس ؛ رییس دپارتمان معماری و برنامه‌ریزی دانشگاه ام آتی بر عهده داشتند . این مسابقه در پنج حوزه جغرافیایی در سطح جهان (اروپا ، امریکای‌شمالی ، امریکای‌لاتین ، آسیا - اقیانوسیه و خاورمیانه – افریقا) طبقه‌بندی شده است. پروژه کنگ از بین ۴۷۴۲ اثر ارائه شده به دبیرخانه مسابقه ، در میان ۳۳ طرح فینالیست نهایی جهان قرار گرفت و لوح تقدیر آثار برگزیده در منطقه خاورمیانه و افریقا را دریافت کرد .

موضوع طرح شده در مسابقه بر اساس بخشی از ساختار توسعه شهر با رویکرد توسعه پایدار بود که مبتنی بر توسعه و بازیابی دانش بومی مردمان کنگ در ذخیره و استفاده بهینه از رواناب‌های سطحی برای احیای باغ‌های خرما و همچنین بازگردان مجدد برکه‌های تاریخی به چرخه حیات شهر بوده است . بندر کنگ در گذشته در ارتباط با ساختار اکولوژیک بسیار پیچیده‌­ای بوده‌ است . این ساختار ، معماری ، بافت شهری، بافت پیرامونی و باغات آن را به یکدیگر متصل می­‌کرد و هدف نهایی آن استفاده حداکثری از معدود بارش‌­های جوی منطقه بوده است . متاسفانه مفهوم توسعه با تعبیر جدیدی که از آن رواج دارد ، کم کم این فرهنگ غنی را به کنار نهاد و نتیجه این گسست تاریخی رشد افسار گسیخته و بی ­برنامه شهر در تضاد با منافع عمومی و تاریخی شهروندان ، خشک شدن باغات ، خالی ماندن برکه­‌ها ، بایر شدن اراضی کشاورزی و وابستگی شدید به منابع آبی ناپایداری همچون آب شیرین­‌کن­‌ها ، خطوط لوله آب شیرین و چاه‌­های عمیق شد . ساختار اکولوژیک بندر کنگ به مرور از بین رفت و ساختاری تحمیلی و در تضاد با بستر تاریخی ، جغرافیایی و اجتماعی بر جای آن نشست . منظر فرهنگی صدها و شاید هزاران ساله کنگ در طول چهار دهه آرام آرام خشکید و از صحنه فضایی شهر حذف شد و در خاطره پیرمردان و پیرزنان کنگی پنهان شد . طرح جامع احیای ساختار اکولوژیک بندر کنگ که بخشی از آن در این مسابقه نیز ارائه شده است ، تلاشی برای متوقف کردن این روند از بالا به پایین و بیگانه است و کوششی در راستای باز گرداندن فرآیندهای تاریخی تولید فضا از طریق توانمندسازی فرهنگ غنی پاسداشت و استفاده بهینه از آب است .

لازم به ذکر است که این ایده با همکاری شهرداری و مردم کنگ در حال حاضر در شهر در دست اجرا است و نمونه‌های موفقی از ان به اجرا درآمده است .

برای دریافت جایزه مسابقه ، علی ابراهیمی مدیر کل دفتر معماری و شهرسازی معاونت معماری و شهرسازی و علی طیبی ، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه ، مسکن و شهرسازی و همکار طرح ویژه کنگ در رویدادی که در تاریخ ۲۱ نوامبر ۲۰۲۱ در ونیز برای تقدیر از برندگان مسابقه برگزار شد، حضور یافتند .

یاد اشکان رضوانی فقید که ایده اولیه این بخش از پروژه در مسابقه توسط وی ارائه شد و با همکاری اعضای تیم ، توسعه یافت گرامی باد .