به گزارش پرتال بازآفرینی شهری ، محلهمحوری به عنوان یکی از رویکردهای جدی در مدیریت شهری ، امروز دوباره به عنوان راهکاری برای ارتقای کیفیت زندگی و کاهش انزوای اجتماعی شهرنشینان مطرح است .
در شهرهای ایران ، محلهها زمانی کانون اصلی هویت اجتماعی ، امنیت ، آرامش و تعامل روزمره مردم بودند ؛ جایی که مسجد ، میدان ، آبانبار ، گرمابه و امامزادهها نقش محورهای ارتباطی و گفتوگوهای محلی را بر عهده داشتند و ساکنان در مورد مسائل مهم محل خود به صورت رو در رو تبادل نظر میکردند .
با ورود خودرو از دوره قاجار و سپس غلبه سیاستهای خودرومحور در دهههای بعد ، ساختار فضایی شهرها به سمت توسعه کالبدی شدید و گسترش بزرگراهها و تقاطعهای غیرهمسطح رفت ؛ روندی که به تدریج به تضعیف محلهمحوری و کاهش ارتباط چهرهبهچهره میان همسایگان انجامید .
این الگوی رشد ، نهتنها در ایران بلکه در بسیاری از شهرهای غربی نیز از دهه ۱۹۶۰ به بعد، به عنوان عاملی برای از بین رفتن حیات محلی و سرد شدن روابط اجتماعی مورد نقد جدی شهرسازان قرار گرفته است .
امروز هرچند همچنان از محلههایی با نامهای مشخص در شهرهای بزرگ مانند تهران یاد میشود ، اما پرسش اصلی این است که ساکنان یک محله تا چه حد یکدیگر را میشناسند ، دغدغههای مشترک دارند ، مسائل شهری خود را با مدیریت محلی در میان میگذارند و از سوی مدیریت شهری پاسخی مؤثر دریافت میکنند .
ضعف پیوندهای اجتماعی میان محلات مجاور ، نبود سازوکارهای کارآمد برای طرح مطالبهها و پاسخگویی و تمرکز طراحی شهری بر حرکت خودرو به جای حضور انسان ، باعث شده است که محلهها در بسیاری موارد صرفاً یک نام اداری باشند نه یک واحد زنده و هویتدار شهری .
رویکرد محلهمحور تأکید دارد که برای بازسازی سرمایه اجتماعی و تابآوری جمعی در شهر، باید نقش محله به عنوان مقیاس میانی بین فرد و کلانشهر دوباره تقویت شود ؛ به این معنا که خدمات روزمره، فضاهای عمومی، مسیرهای پیاده و دوچرخه، و بسترهای گفتوگوی محلی دوباره در سطح هر محله سازماندهی و فعال شوند .
تجربههای جهانی و مطالعات حوزه مدیریت شهری نشان میدهد هرجا تصمیمگیری و برنامهریزی تا حد امکان به سطح محله نزدیک شده و مشارکت مستقیم شهروندان در قالب شوراها ، مدیریت محله یا نهادهای محلی تقویت شده ، احساس تعلق ، امنیت اجتماعی و رضایت از زندگی شهری افزایش یافته است .
در این نگاه ، کاهش حضور خودرو در بافت محلات ، بازطراحی کوچهها و گذرها برای تشویق پیادهروی و تعامل اجتماعی ، ایجاد فضاهای جمعی امن و در دسترس و تعریف سازوکارهای شفاف برای مشارکت و مطالبهگری ساکنان ، از مهمترین پیششرطهای احیای محلهمحوری به شمار میآید .
هدف نهایی این رویکرد آن است که ساکنان شهر ، صرفاً «شهرنشین» نباشند ، بلکه به «شهروند» فعال و مسئول تبدیل شوند که در مدیریت و آینده محله و شهر خود نقش مستقیم ایفا میکنند .
